Сакен сейфуллин на казахском языке реферат скачать

С?кен Сейфуллин (1894-1938)

С?кен анасын жа?сы к?рген. Шынында да, баласыны? азамат, ерекше т?л?а, а?ын болып ?алыптасуына шеше т?рбиесіні? ы?палы зор бол?ан. Інісі М?житті? с?зіне ?ара?анда, кейін С?кенні? ?зі: «Мені адам еткен де, а?ын еткен де анам ?ой», — деп ма?танып ж?реді екен. С?кенні? ?кесі Сейфолла саятшы, сал-сері, ?нші-к?йші бол?ан. Ал анасы о?ан ел аузында?ы батырлар жырын, даналы? с?здерді, ?ызы?ты ??гіме мен ертегілерді ?немі айтып, ??ла?ына ??йып отыр?ан. С?кен бала кезінде бір айт?анды ?а?ып алатын, тез т?сініп, ??ып ал?ыш, зейін то?тат?ыш тияна?ты болып к?зге т?скен.

?кесі С?кенді м?сылманша сауат ашсын деп Барм?хамед молда?а береді. Ауыл молдасынан 3 жыл о?ып, тіл сындырып, арабша хат танып, ?исса-хикаяны ?зі о?ып-білетін д?режеге жетеді. Кейін 1905 жылдан бастап Нілдідегі орыс-?аза? мектебінде о?иды.Содан со? А?моланы? бастауыш приход мектебіне ауысып, ?ш класты ?алалы? училищені? бірінші б?лімін т?мамдайды. О?ып ж?ріп, ш?кірттерге д?ріс о?иды. С?кенні? болмысы ?андай бол?ан?

С?кенні? адамды сыйлау ?деті ?ызы? болатын. Оны д?реже емес, тек адамны? басы ?ана билейтін. ?зіне ірілік к?рсетпек бол?ан адам С?кенні? сый-??рметінен ??р ала?ан ?алатын. Ал ?зін те? к?ргендерге, жолым, жасым ?лкен деп ма??азданба?андар?а С?кенні? ж?зі де жылы, инабаты да мол болатын. Арысымны? та?ы бір мінезі мен ?шін ысты?. Ол мені? с?зімнен, не ісімнен бір н?рсені ?натпай ?алса, соны? терістігін к?біне ?зілмен ескертіп отыратын. С?кенні? енді бір ерекше мінезі ?семдікке, с?лулы??а ??штарлы?ы еді.

Ол ?з бойыны? с?ні мен тазалы?ын ?атты ?адірлейтін. Оны? кербездігі а? жаныны? сырт?ы айнасы еді. Олпы-солпы ж?руді мейлінше ?натпайтын, ?й ішінде м?нтаздай тазалы? пен т?ртіптілік, ?семдік пен жарасымдылы? болуын талап ететін (Жары Г?лбахрамны? естелігінен). С?кен ?сек айтуды білмейтін кісі еді. Оны? біреуді біреуге ша?ыстыр?анын немесе біреуді сырттан кін?ла?анын естіген де, к?рген де кісі жо?. Не айт?ысы келсе де, бетке айтатын.

Бір к?рген кісіге С?кен т?каппар сия?танатын еді. ?лкенсуді ?натпайтын. ?натпайтын адамымен с?йлеспейтін, ?ыдыруды жек к?ретін. Ол музыканы, ?нді ?те с?юші еді. Домбыраны бір сыдыр?ы ?демі, ы?ылас ?оя тартатын. С?кен ешкіммен лезде достаса ?оймайтын. Достаса ?ал?андай болса, біржола берілетін. С?кен аса балажанды адам еді. ?лкендерге «кісі киіктеу» ол, бала к?рсе жанаса, ж??ыса кететін. Ту?ан інісі М?житті? жирен шашты балаларын емірене ??ша?тап отыр?анын талай к?рдік. 1937 жылы к?ктемінде ту?ан ?лымны? атын мен Ботажан деп ?ойдым.

Содан кейін бізді? ?йге бір келгенінде, жас н?рестені алдына алып отырып: «Аты кім?» деді С?кен. Мен «Ботажан» дегенде С?кен к?ліп: «Б?заужан» деп неге ?оймады??» деді…Баланы С?кен иіскеуші еді де, с?ймеуші еді. «Неге?» десе?, «?мірде кісіні с?йіп к?рген жо?пын» ,- дейтін. «?йелді ше?» «Оны да»…(С?бит М??ановты? естелігінен) Е?бек жолы. С?кен Сейфуллин 21 тамыз 1913 жылы Сейфуллин Омбы педагогикалы? семинариясына келеді. Онда ол Ма?жан Ж?мабаевпен о?ы?ан. «Ай?ап» журналында ?арашада?ы санында (№ 21) С?кен Сейфуллин ?зіні? ал?аш?ы ма?аласын жариялайды. Сол уа?ыттан бастап, ол Омбы ?аласыны? охранкасыны? назарына ілігеді.

1914 жылы С?кен Омбыда «Бірлік» («Единство») ?аза? жастарыны? т???ыш м?дени ж?не білім беру ?о?амны? к?шбасшыларыны? бірі болады. 1914 жылы ол ?зіні? «?ткен к?ндер» атты ?ле?дер жина?ын жариялайды. Кейін 1916 жылы С?кен сырттай м?лікті за?дастыру комиссиясыны? А?мола уезі бойынша 12 елді мекенде ж?мыс істейді. Сонда 1916 жылы ол ?аза? хал?ыны? Амангелді Иманов баста?ан к?теріліске арнал?ан дастан «Тол?улар» деген ?ле? жазды. 1916 жылдан 1 ?ырк?йектен бастап Сейфуллин негізі ?алануына ?зі тікелей ?атыс?ан, Б??ылы мектебінде о?ытушы болып ?ызмет ат?арады. 1917 жылы 9 наурызда ол А?мола, к?шіп келіп, онда А?пан т??керісі туралы «Біз асы?ыс жиналды?» атты ?ле? жаз?ан.

1917 жылды? с?уір айында, С?кен Сейфуллин, «Жас ?аза?» («Жас ?аза?») саяси ж?не ?леуметтік-м?дени ?о?амын ??рады. 1917 жыл?ы шілдеде С?кен газетін «Тіршілік» шы?ару?а ?атысады. ?ырк?йек айынан бастап Сейфуллин А?молада?ы жа?а орыс-?аза? мектебінде ?ш айлы? м??алімдерді о?ыту курстарын ж?ргізеді. С?кен ?ашан ?сталды? 1937 жылды? 24 ?ырк?йегінде аба?ты?а ?амалады. КСРО Жо?ары сотыны? к?шпелі ?скери коллегиясы Алматыда, 1938 жылды?

28 а?панында 16 са?ат 40 минутта оны? ?ылмысты? ісін ?арады. Сот істі 20 минутты? ішінде ?арап, С?кен Сейфуллинді ату жазасына кесті. С?кен ?амау?а алынысымен оны? ?кесі Сейфолла ?сталып, КарЛАГ-та атыл?ан. Інісі М?лік бір т?нде жо?алып кетеді, к?ні б?гінге дейін оны? та?дырын ешкім білмейді. Екінші інісі М?жит тап сол уа?ытта с?зекпен ауырып, ?удалаудан аман ?алады.